Monday, November 19, 2012

Evime Döndüm: Aşamalar, Süreçler, İşlemler...

Evet, bu aralar pek de güncel yazmadığımı itiraf ediyorum. Pilotluk eğitimimin Florida'daki kısmı geride kaldı. Önümde sırasıyla conversion, type, base check ve line eğitimleri var.

Nedir Bunlar?

Florida'daki eğitim dönemimin bir özetini başka bir yazıya bırakmak istiyorum. Bu seferlik, tamamladığım ve önümde beni bekleyen aşamalardan, lisans tiplerinden bahsedeceğim.

Conversion: Lisans dönüştürme. Amerika'da eğitimimi tamamlayarak aldığımız lisansın (FAA Instrument Rated Commercial Multi Engine pilot lisansı) Avrupa muadilini (JAA CPL Multi Engine) almak için yapılan, "checkride" denilen sınav uçuşu. Sınav öncesinde, Seminole'la aynı kategorideki başka bir uçak olan DA-42 Twinstar'a ve daha önce uçmadığımız Çorlu hava sahasına alışmak için, "intibak uçuşu" (checkout flight) denilen bir uçuşu, yetkili bir uçuş eğitmeniyle birlikte uçacağız. Bu uçuşta yeterli bulunmamız durumunda "kontrol uçuşu (checkride)"'na girmeye hak kazanacağız.

Type: Tip Eğitimi. Jet uçaklarının yaklaşık bir buçuk ay süren özel eğitimi. Yer ve simulatör derslerinden oluşan bu eğitimde, havayolunda yolcu taşımakta kullanacağımız Boeing ya da Airbus uçaklarının tüm teorik ve pratik bilgileri aktarılıyor. Bu sınavlara girmek için JAA CPL Multi Engine lisansını almış, yani "conversion" uçuşlarını başarıyla tamamlamış (ve bir dolu bürokrasiyle uğraşmış!) olmak gerekiyor. Amerika'da uçuş eğitimlerinin yanında teorik bilgilerini aldığımız ATPL (havayolu pilotu lisansı) eğitiminin üzerine bina ediliyor burada verilen bilgiler. Bu aşama, eğitimin en yoğun kısmı.

Base Check: Tip eğitimini tamamlayan pilot adaylarının, eğitimini aldıkları gerçek uçakla yaptıkları sınav uçuşu. Genellikle Samsun'da yapıldığını duyduğum bu uçuşlar sırasında her bir aday, yolcusuz ve yanlarında eğitmen kaptan pilot olarak belli sayıda "touch and go" (iniş ardından durmadan hızlanıp yeniden kalkış) yapıyorlar. Bu aşamayı başarıyla tamamlayan aday, "hat eğitimi" (line training) denen, yolcu taşımakta olan bir hatta eğitime başlıyor.

Line: Gerçek bir hatta, yani yolculu bir uçuşta sağ koltukta ikinci pilot (first officer, f/o) görevinde uçuş. Adayın bir eğitimden çok, bir anlamda gözetim altında uçtuğu bu uçuşlarda; kokpitte kaptanın herhangi bir işgöremez (incapacitated) hale gelmesi durumuna tedbir olarak başka bir tecrübeli pilot daha bulunuyor. Bu şekilde, yani gözetim altında belli sayıda uçuşu başarıyla tamamlayan aday hakkında, eğitmen kaptan sıfatı taşıyan ilgili kaptan pilot tarafından yeterlilik raporu hazırlanıyor. Bundan sonrası mutlu son (ya da başlangıç!): aday artık asil olarak havayolu pilotu sıfatını kazanıyor ki, buna havacılıkta "release" olmak/edilmek deniyor.

Florida

Daha önce paylaşmaya çalıştığım gibi; bağlı bulunduğum havayolu şirketi tarafından eğitim için önce Türkiye'de bir yıl boyunca çeşitli test ve sınavlara tâbî tutulup, ardından da temel eğitim için diğer aday arkadaşlarımla birlikte Amerika Birleşik Devletleri'nin Florida eyalatindeki Melbourne kentine gönderildim. Ortalama on beş ay civarında süren bu standart sivil pilot eğitimi temelde dört aşamadan oluşuyor. Her bir aşama, aslında ABD'de yasal birer pilotluk lisansı niteliğinde. Örneğin ilk aşama olan PPL (Hususî pilot lisansı)'nı alan kişi, her ne kadar daha üst düzey lisanslar için eğitimine devam etse de, yasal olarak tek motorlu pervaneli bir uçağı tek başına Amerikan hava sahasında uçurma hakkına sahip oluyor; diğer bir deyişle "öğrenci pilot" statüsünden çıkıp resmen "pilot" oluyor. 2-3 ay civarında alınabilen bu lisansla, yasal hiç bir sorun yaşamadan bir uçak satın alınıp, görerek uçuş (VFR) yapılması kaydıyla uçuşlara çıkmak mümkün. ABD'de bu temel lisansı alıp, keyif amacıyla uçan binlerce hususî pilot var örneğin.

Temel Eğitimin Diğer Aşamaları

Bununla birlikte, bir havayolunda yolcu uçağı uçurmak için doğal olarak başka gereksinimler de var ki PPL'imizi aldıktan sonra bir yıl daha orada kalmamızın nedeni de bu. Çok temel olarak bahsetmek gerekirse, öncelikle yolcu uçakları ticarî uçaklar oldukları için onları uçuracak pilotların da CPL (ticarî pilot lisansı) denilen lisansa sahip olmaları gerekiyor. Tek başına CPL de bir yolcu uçağını uçurmaya yetmiyor; zîra ABD'de hava taksi, turist gezdirme, ziraî ilaçlama, paraşütçü taşıma/atma gibi işler için yeterli olan bu lisans, hava yolu taşımacılığı için gereken lisanslardan sadece biri. Diğer taraftan, yolcu uçakları IFR denilen, görerek uçuştan daha karmaşık prosedür ve teknikler içeren uçuş kurallarıyla uçarlar. Bu yüzden, havayolu taşımacılığı yapacak pilotların, yerine göre sıfır görüş şartlarında da uçabilmelerin sağlayan özel bir eğitimden geçmeleri gerekir. Temelde PPL'den sonra alınan bu eğitime "aletli uçuş eğitimi" (instrument training/rating) deniyor. Instrument eğitimini yalnızca havayolunda uçmak isteyenler değil, gerektiğinde düşük görüş şartlarında uçabilme becerisi kazanmak isteyen hususî ya da CPL sahibi pilotlar da alıyorlar. Instrument Rating ve CPL alan pilot; hepsi çok motorlu olan yolcu uçağı eğitimine başlayabilmek için, çok motorlu uçak (multi-engine aircraft) eğitimi de almak zorunda ki bu eğitim, tek motorla toplam 250-300 saat eğitim uçuşu yapmış olan pilotun temel eğitiminin son aşaması niteliğini taşıyor. Yaklaşık 15 saat süren çok motorlu uçak eğitimi hakkında sırası gelince daha detaylı bahsedeceğimi söylemiştim; bu sözümü de unutmuş değilim! 8)

Bir Beşinci: ATPL "Frozen"

Hayır, Starbucks'ta satılmıyor bu lisans 8P Yukarıda bahsettiğim gibi, tip eğitiminin üzerine bina edileceği teorik derslerden oluşan ATPL yer dersleri; bundan önceki hususi, aletli, ticari ve çok motorlu lisans eğitimleri sırasında alınan tüm teorik derslerin daha detaylı hallerini de kapsıyor, ayrıca havayolu uçuşlarında gereken tüm teknik bilgileri de adaylara öğretiyor. Tipten önce ve temel uçuş eğitimleri sırasında, ama bunlardan bağımsız olarak alınan ATPL yer eğitimi ondört dersten (ve tabii bunların sınavlarından!) oluşuyor. Tüm sınavları başarıyla tamamlayan adaylar "dondurulmuş ATPL" sahibi oluyorlar ki bu sadece tip eğitimiyle birleştirildiğinde gerçek bir ATPL, yani havayolu taşımacılık lisansına dönüşüyor.

Şu anda, lisans dönüştürme uçuşlarım için gereken işlemlerin tamamlanmasını bekliyorum. Aralarında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, Devlet Hava Meydanları İşletmeleri gibi devlet kurumlarının yanısıra Amerikan havacılık otoritesi FAA'in de bulunduğu bu bürokratik sistemden sonuç almak için, ne yazık ki biraz beklemek gerekiyor. Bu yüzden şu sıralar sabretmekten ve dinlenmekten başka yapabileceğim fazla bir şey yok. Bu ara dönem bittikten sonra yoğunluk yeniden başlayacak gibi duruyor. Göreceğiz.


***

2 comments:

  1. hayırlı olsun kardeşim. biz de inşallah bu yollardan geçeceğiz yakında.

    ReplyDelete
  2. Teşekkür ederim, size de hayırlı olsun. Eğitiminizde başarılar.

    ReplyDelete