Thursday, October 17, 2013

Ne Kadar Dinleniyoruz, Ne Kadar Çalışıyoruz?

İlk kez bir istek parça çalıyorum, çok heyecanlıyım...

Eksik olmasın, geçen yazıya yorum yapan bir okuyucu dostum uçuş saatlerinin ne ölçüde yoğun olduğunu sormuştu. Haklı olarak bu yoğunluğun uçuş emniyetini etkileyebilmesi konusundaki endişesini de dile getirmişti. Balık hafızalı bendeniz de yeniden kitabı açıp tazeleme yapma şansı buldum bu sayede.

Soruyu özet olarak yanıtlamak gerekirse: hayır, her zaman aynı yoğunlukta uçmuyoruz. Örneğin, geçen gün beş bacak ve bir yatı yaparak uzun bir görev süresi tamamlamıştım. Ardından bir gün izin ve iki sabah kısa uçuş yaptım. İki gün dinlenmenin ardından da yarın sabah kısa bir git-gel görevim var.

Havayolu şirketleri ICAO'nun kurallarını uygulamak zorundalar. Temel olarak, ingilizcede "fatigue" denilen yorgunluk istatistiklerine ve fizyolojik faktörlere göre hazırlanan haftalık, aylık, üç aylık ve yıllık uçuş ve görev saati sınırlamaları var. Havayolu şirketleri bunlardan daha "kötü" şartlarda pilotlarını uçmaya zorlayamazlar, dahası uçuş süresi fazla şekilde bir müfettişe yakalanan bir pilot şahsi olarak da lisans kaybına kadar giden yaptırımlara maruz kalabilir. Öte yandan, şirketler isterlerse bu sınırlardan daha "iyi" şartlarda uçuş süreleriyle pilotlarını uçurabilirler.

Limitlerde temel mantık, örneğin günlük limitin sınırında uçan bir pilotun, haftanın tüm çalışma günlerinde bu şekilde zorlanamaması. Bu da, haftalık limitin, haftada 6 gün uçan bir pilotun günlük limiti çarpı 6'dan daha az bir sayıya ayarlanmış olmasıyla sağlanıyor. Aynı şekilde, haftalık limitlerini tam dolduran pilot, bir ayın dört haftasında da aynı şeyi yapmaya zorlanırsa, bu sefer aylık limiti aşmış oluyor.

Örneğin, haftalık uçuş saati sınırı 36'ysa, aylık limit 110, üç aylık 300; yıllık uçuş saati limitiyse 1000 saat olarak belirlenmiş. Yani her hafta 36 saat uçan bir pilotun normalde bir ayda 144 saat uçması gerekir, ama 110 saat olan aylık limit buna izin vermiyor. Benzer şekilde, 11 ile 20 saat arasında değişen (ki bunlar uçulan saatler, uçaktaki ekip sayısı, uzun-orta menzil farkları gibi faktörlere göre değişirler) günlük uçuş saatleri de her seferinde günlük limitte uçulduğunda haftalık limiti aşacaklarından, bazı günler kısa süreli olmak zorundadırlar. Tabii dinlenme ve izin süreleri de bu mantığa uygun şekilde düzenlenir. Kabaca haftada bir gün olan dinlenme süreleri, aylık 7 gün (2+2+1+1+1 gün olacak şekilde) olan minimum dinlenme süresi sınırlaması nedeniyle bazı haftalarda birden fazla güne çıkar.

Mesele kabaca bundan ibaret. Normalde tüm bu uçuş ve dinlenme saatleri havayolu şirketlerinin uçuş planlama departmanları tarafından ayarlanırlar; ama sorumluluğun bir çok başka durumda olduğu gibi bu konuda da doğrudan kendi omuzlarında olan pilotlar, yarım saatin bile yasal olarak önemi olan uçuş saatlerini, limitleri aşmamak için kendileri de takip ederler.


Uçuş ekiplerinin hazırlık yaptığı yerlere giden koridorları biraz karınca yuvasına benzetiyorum ister istemez. Pilotu hostesi, genci yaşlısı uçucular, yuvalarına girip çıkan karıncalar gibi karşılıklı geçip dururlarken çoğunlukla iki söz ederler: gidenler gelenlere "iyi uçuşlar", gelenler gidenlere "iyi istirahatler" der. Bazan arabada unuttuğunuz şapkanızı almaya giderken birilerinin size yanlış selamı verdiği de olmuyor değil tabii...

Her neyse, herkese iyi... bakın bilemedim şimdi ne diyeceğimi. En iyisi "iyi geceler" diyeyim bu seferlik.

***

11 comments:

  1. Yalnız çok güzel ve kapsamlı bir cevap olmuş bu sefer; teşekkür ederim alakanız için :))

    ReplyDelete
    Replies
    1. Benim için de güzel bir vesîle oldu sorunuz; ben teşekkür ederim.

      Delete
  2. iletişim bölümünden bir mesaj göndermiştim size ama ulaştı mı okudunuz mu ?

    ReplyDelete
  3. Bilgi için çok teşekkürler hocam..

    Ayrıca sormak istediğim bir husus var;

    Limitler dahilinde, herhangi bir pilot, kendi isteğiyle programında olmayan herhangi bir uçuşa katılması mümkün müdür acaba?

    Mesela benim aylık programımda ki toplam uçuş süresi 50 saat.. Bu durumda ek uçuş isteyebiliyor muyuz?

    ReplyDelete
  4. Bildiğim kadarıyla size verilen programa uymanız gerekiyor; ek uçuş talebi diye bir uygulama duymadım.

    ReplyDelete
  5. Hocam çok güzel açıklamışınız fakat daha somut olması adına örnek olarak geçmiş herhangi bir aylık ya da haftalıķ programınızı paylaşabilir misiniz teşekürler

    ReplyDelete
  6. Merhaba,

    Dinlenme sureleri ile daha fazla bilgi verebilir misiniz? Ornek vermem gerekirse; tek bacak 10 saat ucan bir pilotun donus yolu icin minimum dinlenmesi gereken sure ya da bir goreve baslayip 4 bacak toplamda 12 saat ucus gorev suresini tamamlayan bir pilotun bir sonraki goreve baslayacagi zamana kadar ki dinlenme hakki nedir? Boyle bir duzenleme var midir (shgm ya da thy sirket politikasi). Bu sorular DLR2 de gelmekte oldugu icin ayrica ogrenmek isterim.

    Bu arada blogunuzu 2 kez okudum. Surecinizin basindan beri sizle yasar gibi oldum. Cok farkli duygular hissettim. Bol bol yazilarinizi bekliyorum. Emniyetli ucuslar dilerim.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Merhabalar. Tabii, bu konuda SHGM tarafından yayımlanan talimat var. Detayları için http://web.shgm.gov.tr/doc5/sht6arev06.pdf linkini incelemenizi tavsiye edeceğim; ancak aklıma gelen birkaç noktayı kabaca paylaşmak istiyorum:

      Sabit kanatlı ve çok pilotlu olan yolcu uçaklarında, uçuş saatiyle ilgili temelde iki kavram var. Uçuş süresi ve uçuş görev süresi. Yine kabaca açıklamak gerekirse; "Uçuş Görev Süresi", toplam uçuş (veya arka arkayaysa uçuşlar) süresine ek olarak, uçuş öncesi hazırlık ve uçuş sonrasında geçen süreleri de kapsar. Bunlar uçuş tipine göre biraz değişir, ama örneğin dar gövde uçakla eski şirketimde bu süre, uçuş başlangıcından bir saat öncesi ve yarım saat sonrasını kapsıyordu. Uçuş Süresi ise, uçağın pistte kalkış için gaz açmasıyla, indiği meydanda motorlarını kapatması arasındaki süreyi kapsıyor.

      "Uçuş Süresi", her bir pilot için günlük 8 saati hiçbir zaman geçemez. Sizin bahsettiğiniz süreler, anladığım kadarıyla "Uçuş Görev Süreleri", ki bunlar uçuşun tipine, ekip kompozisyonuna (ilave ekip, ilave tam ekip/ augmented crew, fully augmented crew vs.), kaptan yetkisine vs. göre değişebiliyor; ama bunların da tabii limitleri var.

      Benzer şekilde, minimum dinlenme süreleri de, uçuş görev sürelerine göre değişiyor; ama 8 saat ile 24 saat arasında değiştiğini söyleyebiliriz. Zîra kabin ekipleri için de buna benzer sınırlamalar mevcut olduğu için ekipçe yatılar bu nedenle planlanıyor. Kaptanlar uçuşları sırasında kabin amirlerinden görüş alarak, yerine göre bir-iki saat esneme yapma yetkisine sahipler. Yetkilerini aşacak uçuş görev süreleri olması durumunda ekibin yatıya kalmasını da şirketlerinden talep edebiliyorlar.

      Bu bahsettiğim sınırlamaların detaylarına, yukarıda naçizane ifade ettiğim gibi, SHGM'nin ilgili talimatının son revizyonundan ulaşabilirsiniz.

      Selamlar.

      Delete
  7. merhaba. pilotlar havaalanı olan şehirlerde yaşama tercihleri var mı? mesela izmirde ya da adana'da yaşayan pilotlar mevcut mu yoksa herkes istanbulda ikamet mi ediyor?

    merak ettiğim bir diğer konu da örneğin 2 sabah 2 kısa uçuşum vardı demişsiniz. istanbulda ikamet ediyorsunuz idyelim, sabah istnabuldan izmire uçtunuz o gün orda mı kalıyorsunuz yoksa aynı gün dönüş mü oluyor? adanadan yurtdışına gittiniz diyelim geri dönüş nasıl oluyor?

    ReplyDelete